|
Qui me a Taciti interpretatione deterrere cupiebant, quinque praecipue, quae illi obiicerent, reperiebant. Primum quod illorum temporum historiam contexuisset, quibus vetus illa S. P. Q. R. maiestas et amplitudo conciderat, quibus illi paullo ante terrarum
[ 383 ]
domini acerbissimo teterrimorum tyrannorum dominatu oppressi tenebantur. Non iam amplius Camillos, Curios, Fabricios, Maximos, Laelios, Scipiones, aliaque virtutum, non hominum nomina in historia repertum iri, sed degenerem et oblitum virtutis avitae populum, sed senatum ad servilem adulationem proiectum, sed proposita vitiis, quae quondam virtutibus deferebantur, praemia, sed unius impuri hominis libidinem extincta legum auctoritate dominantem. Quodsi vere dictum esset a summis philosophis, Principum mores esse speculum civitatis, ceteramque multitudinem ad imperantium exempla componi: quem virtuti locum esse potuisse in ea urbe, in qua non homines, sed monstra ex omni vitiorum fece ac colluvione concreta regnarent? Melius itaque consulturum esse me studiis vestris, quando Romanam historiam tractare animus erat, si eorum vobis temporum historiam proponerem, quibus populus R. foris adversus barbaras gentes, domi adversus vitia perpetuum bellum gerebat, neque ceteros populos bellica magis virtute quam innocentia et integritate superabat. Abire in mores, quae discuntur in scholis: et ea fere quemque imitando exprimere, quibus legendis audiendisque puer assueverit. Neque decrant, quod equidem valde miratus sum, qui non dubitarent mihi auctores esse, si res sub imperatoribus gestas persequi vellem, ut Suetonium potius quam Tacitum sumerem: quem ipsi et meliorem Tacito Latinitatis auctorem et nitidiori ac floridiori genere orationis usum dicerent. Erant etiam, qui, quod maximum in historico vitium est, fidem quoque Taciti accusarent, quod multa mendacia historiis suis admiscuisset. Neque tamen, quamquam saepe a me orati ut id facerent, mendacium ipsius proferre ullum poterant; duorum tantum veterum scriptorum testimonio id pervincere nitebantur: quorum
[ 384 ]
Vopiscus aliquando mentitum in historia Tacitum diceret; Tertullianus| Apolog. adv. gent. cap. 16. Fr. |
eum mendaciorum loquacissimum vocaret. Addebant tertio loco, impium ac nefarium esse scriptorem, qui Christianae religioni aperte infensus et inimicus fuisset. Asperum praeterea et insuavem ac spinosum et cum cuius difficultate ad eruendas sententias perpetuo luctandum foret. Postremo male Latine locutum: idque non vulgus modo dicere, sed ipsos etiam praecipuos Taciti amatores confiteri. Cuius igitur libri et corruptissimorum temporum historiam, eamque ipsam neque satis fideliter scriptam et melius ab alio traditam continerent, et auctoris sui manifestam impietatem proderent, et molesto atque odioso propter obscuritatem et parum Latino sermone constarent, caussam esse nullam, cur, tot potioribus omissis, in eo potissimum conficere huius anni curriculum vellem. Ad quae omnia respondere constitui, ne praeiudicata multorum opinio| Cf. adn. pag. 226. R. Fr. |
cuiusquam vestrum aut animum avocet aut retardet industriam. Primum igitur considerandum est, respublicas hodie perquam paucas esse: nullam esse propemodum gentem, quae non ab unius nutu atque arbitrio pendeat, uni pareat, ab uno regatur. Ergo hac saltem in parte propius accedit ad similitudinem temporum nostrorum status ille rerum, qui sub imperatoribus quam qui imperante populo fuit. Quo autem quaeque historia rerum nostrarum similior est, eo plura sunt in ea, quae discamus, quae ad usum conferamus, quae ad vitam moresque referamus. Quamquam autem Dei beneficio aetas nostra Tiberios, Caligulas, Nerones non habet: prodest tamen scire, quomodo etiam sub illis viri boni ac prudentes vixerint, quomodo et quatenus illorum vitia tulerint ac dissimulaverint; quomodo neque intempestiva libertate utentes vitam suam sine ulla publica utilitate in periculum obiecerint, neque tamen foeda ac probrosa laudantes placere sibi ullam turpitudinem ostenderint. Multa saepe sunt in Principibus, quae vir bonus laudare non potest, tegere et transmittere silentio potest. Ad ea connivere qui nesciunt, et sibi periculum creant et ipsos Principes plerumque deteriores faciunt. Multi enim, qui vitia sua latere credunt, sponte ea paullatim exuunt, ne detegantur: et dum se bonos haberi putant, boni fiunt. Iidem si turpitudinem suam palam esse videant, iam famae securi, quae palam dici vident, palam quoque faciunt: et
[ 385 ]
famam dum bonam desperant, malam negligunt. Melius autem feret minora et pauciora Principum vitia, qui quomodo olim viri boni ac fortes plura et graviora pertulerint, cognoverit. Quodsi quis sub Principibus corruptissimis viros singulari virtute praeditos extitisse non putat, magno in errore versatur. Vixit sub Tiberio, ut ceteros taceam, Germanicus, cui ego omni genere laudis ne ex illis quidem veteribus Romanis quemquam antepono. Vixit sub Claudio Seneca, et Senecae quamquam fortasse par nemo, similes tamen multi. Neronis aetas multos habuit, quorum virtutem vix ipsius vitia aequarent. Omninoque ita est, ut dicam. Ut palmam aiunt adversus onera, sic virtus adversus vitium contumax surgit; et ut in Aetnae montis cacumine, ubi maxime viret flamma, herbam quoque finitimam maxime virere perhibent,| Cf. Cluver. Sicil. Antiq. lib. I. cap. VIII. 1. D'Orvill. Sicul. P. I. cap. XIV. pag. 246. Fr. |
quasi ipsa secum contendente natura et nolente fecunditatem soli vicinorum ignium ardore superari: sic plerumque ubi maxima vitia dominantur, maximae virtutes erumpunt, quae cum illis certamen suscipiant, et, si superiores esse non possint, non tamen hostibus suis triumphum sine dimicatione concedant. Non igitur, si plerique Imperatores vitiosi fuerunt, idcirco bonis et utilibus exemplis temporum, quibus illi rerum potiti sunt, historia caritura est, sed et ipsa improba exempla nos interdum ad virtutem acuent; cautiores certe et consideratiores efficient. Ex illa perpetua simulatione Tiberii, ex illo vultu ac sermone alia omnia, quam quae cogitabat, prae se ferente discemus caute cum Principibus agere, neque semper illorum vultui ac blanditiis fidere. Discemus, quae Principes occulta esse volunt, ea, etiamsi sciamus, nescire, neque altius, quam ipsi velint, in eorum arcana penetrare. Iuvabit in Seiano videre, quam in lubrico sit eorum potentia, qui se malis artibus apud Principes omnia posse rentur: quamque saepe, ubi diu in alios contumeliose debacchati sunt, et praecipites decidant ipsi et alios in idem exitium trahant. Sic ipsa quoque improba exempla proderunt. Sed de his satis. Istos autem satis mirari non possum, qui, ubi de Tacito agitur, Suetonium nominare audent. Nihil equidem detrahendi
[ 386 ]
studio dicam: longe enim id et ab ingenio et ab consuetudine abhorret mea; neque is scriptor est Tacitus, cui gloria ex aliorum vituperatione quaerenda sit: sed inter eum et Suetonium nimium quantum interest. In Suetonio nihil est, ex quo eius aut prudentiam aut eloquentiam aut eruditionem ullam eximiam agnoscas. In Tacito quid horum emineat, ideo difficile dictu est, quia eminent omnia. Suetonium certe nemo unquam veterum aut inter eruditos aut inter disertos nominavit. At Tacitus habitus est aetatis suae sine controversia eloquentissimus et, quae virtus Demostheni maximam inter Graecos gloriam peperit, quam illi deino/thta appellant, eam ut propriam et peculiarem Tacito tribuunt omnes. Eloquentissimum quidem illum vocat Plinius, et illud eximium in eo fuisse ait, ut semnw=s diceret.| Epist. I. 1. § . 6. et 11. § . 17. Fr. |
At Suetonium S. Hieronymus| de Vir. Illustr. prolog. Fr. |
laudat. Magnum testimonium, si laudat. Non enim sanctitate tantum Hieronymus, sed et eruditione et iudicio praestitit. Quomodo igitur laudat? Eadem libertate scripsisse eum ait Caesarum vitas, qua ipsi vixerunt. Non magna laus, si laus est; sed ego laudem esse non puto. Quid enim laudis habet, cum Caesares in summa licentia atque impudentia vixerint, orationis turpitudine ipsorum flagitia aequasse, quaeque illi perpetuis tenebris operienda patrarant, ea nudis et praetextatis verbis in lucem et in aspectum hominum protulisse? Itaque nihil apud Suetonium frequentius legas quam exoletos et spintrias et cellarios et nubentem Neroni Sporum, Doryphoro Neronem; voces etiam, quas in illis flagitiis miserint, quasi haec scire posterorum interesset: quorum commemoratione non scriptorem modo, sed ipsas chartas erubescere oportebat: cum haec interim ita subtiliter ac particulatim| Cf. adn. pag. 280. R. Fr. |
persequitur, ut docere voluisse videatur. In Tacito nihil simile reperias. Talia aut praeterit aut ita significat, ut odisse et abhorrere videas, non, ut illum alterum, cupide in eis immorari. Inter Vopiscos igitur et Spartianos et Lampridios et eiusmodi vitarum scriptores Suetonius emineat, illa se iactet in aula; hoc ceteris melior, quod, aetatis beneficio, melius quam illi Latine loquitur: ad Taciti quidem gloriam aspirare aut se cum eo conferre si voluerit, omnium eruditorum convicio vapulabit. Equidem quod ad me attinet, Suetonii lectionem non
[ 387 ]
minus quam Catulli aut Martialis adolescentibus perniciosam, etiam confirmatae aetatis viris periculosam puto. At mendax est in historia Tacitus. Mitto quod, si hoc maxime constaret, eum historicorum more aliquid interdum esse mentitum, non tamen id valde nobis curandum esse arbitrarer. Non enim, quae ab eo narrantur, eiusmodi sunt, ut piaculum sit, quidquam in eis, quod verum non sit, pro vero credidisse. Sed tamen quis cum mendacii accusat? Vopiscus. Quid iste Vopiscus, quid hominis est? Quidam Suctonii simius, longe tamen ab eo distans: qui cum se aliquem videri vellet, affirmavit, neminem scriptorum, quantum ad historiam pertineret, non aliquid esse mentitum: gloriatusque est, multa se prodidisse, in quibus Livius, Sallustius, Cornelius Tacitus, Trogus, manifestis testibus convincerentur. Magna huius, quisquis est, Vopisci felicitas: nemo unquam tam curiose in ipsius mendacia inquiret. Sed tamen quis hoc praestare ausit, iis, quae hoc hominis somnium| Cf. adn. pag. 293. R. Fr. |
in tam luculentis scriptoribus reprehenderet, veriora esse ea, quae ipse cum suis testibus protulisset? Quis autem unquam historiae scriptor hanc notam effugere potuit? Non tantum apud Theopompum et apud Herodotum, historiae patrem, dicuntur esse inumerabiles fabulae: sed et ipse Thucydides, qui ea scripsit, quibus interfuerat, mendacii a nonnullis accusatur. Thucydides quoque, ait Iosephus libro primo adversus Apionem, ut multa mentitus, a nonnullis accusari solet: qui tamen accuratissimam rerum temporibus suis gestarum scripsisse historiam videtur. Aut igitur ne hoc Tacito noceat, aut Thucydidi quoque et Livio et omnibus denique historiarum scriptoribus noceat. At Tertullianus, non ut Vopiscus, aliqua Tacitum mentitum esse dicit, sed eum mendaciorum loquacissimum vocat. Hoc loco peto a vobis, ut me quam potestis, attentissime audiatis. Eadem enim opera et ad id, quod ex Tertulliano adfertur, respondebo, et id, quod Tacito gravissimum obiicitur, diluam: eum religioni nostrae inimicum atque infensum fuisse. Ea in vetustissimis illis verae ac salutaris religionis nostrae proseminatoribus ac propagatoribus pietas fuit, (quae utinam etiam hodie in omnibus nobis esset!) nihil ut ferrent, nihil auribus acciperent, quod Christianum non esset; quae cum Christiana pietate pugnarent, ea omnia respuerent, reiicerent, aversarentur, exsecrarentur. Tertullianus igitur, qui quaedam apud Tacitum legisset adversus Christum ipsum, Deum ac Dominum nostrum, et adversus Christianos impie dicta, quasdam etiam fabulas, quae tum de sanetissimo viro Moyse deque religione Iudaeorum| Tacit. Hist. V. 2 — 4. Matthiae. |
vulgo inter imperitos et veritatis ignaros circumferebantur, ad ea
[ 388 ]
respiciens, Tacitum mendaciorum loquacissimum vocavit: eademque res magnam Tacito apud multos conflavit infamiam. Sed nos si hoc tempore nihil legendum putamus, nisi quod cum Christiana religione consentiat, omittamus sane omnes illos veteres Graecos Latinosque scriptores. Exulet a Christianorum scholis Homerus, exulet Hesiodus, et uno verbo omnes antiqui poëtae. Nemo est enim ex illis, qui non Deorum infinitam quandam multitudinem inducat. Nemo Platonem attingat: eius enim studio depravatus est Origenes; et fortassis ex eodem fonte fluxere Manichaei. Nemo Aristotelem legat, qui quae de mundi aeternitate, quae de hominis animo disputat, eis nihil potest Christianae religioni magis esse contrarium. Repudientur Ciceronis cum pleraque alia, tum libri praecipue de fato, de divinatione, de natura Deorum: manifesta enim impietatis et a)qeo/thtos semina continent. At illi vixerunt antequam Christus nasceretur: ideoque eis facilius ignosci potest. Primum, si opus sit, docere possim, hanc excusationem non valde ad id quod agitur pertinere. Non enim si antiquiores fuerunt, idcirco minus pravas opiniones inserere in animis legentium possunt. Sed demus hoc aliquid esse. Tollatur igitur Suetonius: in Nerone enim de Christianis contumeliose et impie scripsit. Non legantur epistolae Plinii: ostendunt enim eum non tantum abhorruisse a religione nostra, sed etiam iudicia exercuisse adversus Christianos, et eorum nonnullos adhibitis tormentis ad eiurandam Christi militiam compulisse. Deleatur gravissimus et utilissimus scriptor, Plutarchus: easdem enim, quas Tacitus, de Moyse et Iudaeis fabulas habet.| Cf. IV. Sympos. quaest. 5. Fr. |
Quintilianum rhetoribus adimamus; contumeliose ipse quoque de Moyse loquitur: Iurisconsultis Ulpianum; librum integrum scripsit de poenis, quibus Christiani afficiendi forent: Philosophis Porphyrium, Simplicium, Averrhoem; quis non eorum se Christiani nominis hostem professus est? medicis Galenum, historiarum studiosis Ammianum Marcellinum, Eunapium, Zosimum; omnes hi alieno a Christianis animo fuerunt, idque scriptis suis testatum ac consignatum reliquerunt. Quodsi eos non tamen propterea reiicimus: quid in Tacitum iniquiores esse volumus? An quisquam nostrum ita infirmus est, ut periculum sit, ne in fide Christiana titubare incipiat, si Tacitum Christianum non fuisse cognoverit? Doleamus potius illius vicem, et grati adversus Deum simus, qui animos nostros maiori luce perfuderit. Restant duo ex iis, quae Tacito ab imperitis obiici solere dixi:
[ 389 ]
quod obscurus et asper in scribendo sit et quod male Latine loquatur. Equidem cum istos de obscuritate Taciti querentes audio, cogito, quam libenter homines culpam suam in alios conferant, quantoque facilius omnia alia accusent quam semet ipsos. Simul mihi venit in mentem senis cuiusdam, de quo urbane Seneca narrat, eum, cum aetatis vitio minus commode oculis uteretur, in quodcunque cubiculum ingressus esset, dicere solitum, illud parum luminosum esse: maiores fenestras fieri oportuisse. Habeo et ipse, utinamque diu habeam, amicum, hominem inprimis eruditum, ita senem, ut annos prope iam, quemadmodum ait Iuvenalis, dextra computet. Is cum surdaster| Surdaster a Latinis vocatur, qui male audit. Sic bellissime paedagogus quidam, quem ipse de hac voce disputantem audivi. Idem quomodo explicanda censeat Ciceronis (Tusc. V. 40.) verba: Erat surdaster M. Crassus; sed aliud molestius, quod male audiebat; etiam si, ut mihi videbatur, iniuria: id vero pervelim discere. Scilicet qui de libris aliorum Latine scriptis censuras fabticatur, quas in Ephemeridibus litterariis reponere et immortalitati commendare liceat, is etiamsi nullum Grammaticorum Latinorum volumen legerit, nullum cuiusquam veteris scriptoris libellum tractaverit, verus tamen est atque germanus Cicero. Ite nunc, Tullii, Iulii, Livii! erepta vobis ab hoc Flauro palma est. Fr. |
aetate factus sit, saepe mecum vero ac serio questus est, pravam consuetudinem inolescere: homines quotidie summissius, quam solebant, loqui. Idem hic quoque evenit. Qui ipsi tenebras in oculis circumferunt, obscuritatem Taciti accusant. At asper est, inquit alius: et Alciatus, amicum sibi hominem Iovium laudans, non est veritus vocare historias Taciti senticeta. Eiusdem plane iudicii fuit laudare Iovium et Tacitum vituperare. Nihil tam dissimile quam inter se hi duo. Non displicere non poterat Tacitus, cui tanto opere Iovius probaretur. Quomodo autem potuit homo tam teneris pedibus tam multa spatia per Taciti vepreta conficere? Nos vero huic molli ac delicato culcitam substernamus et pulvinos rosae ac violae plenos; eique a Deo precemur, ut quicquid calcaverit hic, rosa fiat. Videre mihi videor meretricem Terentianam in coena pitissantem et dicentem:
asperum,
Ferat huc ocyus aliquis calicem mulsi, ut flere pupus hic desinat, et contractam ex Taciti asperitate molestiam levet. Offeramus ei
[ 390 ]
aliquid Iovii, qui se oblectet. Is enim mollis totus est, neque quicquam habet asperitatis illius, quae istum in Tacito offendit. Non fluit modo, sed et diffluit. Sic erant olim, qui Virgilii versus ut horridos rusticanosque culparent, magisque probarent illa molliora et lenius cadentia:
Et raptum vitulo:
nostis cetera: | Pers. Satir. I. 93. sqq. Fr. |
recitare enim piget, et ut isti ad asperitatem pavent, sic ego ad ineptias nauseo. Infanti melimela; mihi autem misceatur crater ille pikri/zwn. Sed istae fatuae de Tacito conquestiones assecutum esse eum, quod volebat, ostendunt. Imitandum enim sibi Thucydidem proposuerat, eiusque se in scribendo simillimum esse cupiebat. In Thucydide autem et obscuritas et asperitas notatur a Graecis, et utraque inter virtutes illius, non inter vitia numeratur. Quamquam enim nuda et perspicua oratio delectat, interdum tamen in scribendo certi cuiusdam generis laudatur obscuritas, quae orationem a vulgari loquendi consuetudine abducens, ex ipsa peregrinitate dignitatem ei maiestatemque conciliat et attentionem legentium continet. Hoc quasi velum est, quod profanis obtenditur. Sic templa sublustria ingredientes sacro quodam horrore perfundunt. Asperitas autem illa idem plane est, quod in vino amarities; quae in quo est, id optime ferre vetustatem putatur. Eam Graeci ita esse in Thucydide perpetuam notarunt, ut, cum ille in piaculi Cylonii narratione aliquid ex ea de industria remisisset, leonem risisse dicant. Sequitur postrema reprehensio eorum, qui cum Tacito cetera concedant, male eum Latine locutum dolent: cuius calumniae Andreas Alciatus et Aemilius Ferretus, quorum tamen uterque multum operae ad illustrandum Tacitum contulerat, primi auctores fuerunt. Quodsi ipsi tam bene Latine scripsissent, quam sibi videbantur, nonnihil fortasse nos illorum commoveret auctoritas. Nunc cum uterque eorum nonnulla quidem ita scripserit, ut eadem Venus, eadem Suadela, quae in Bartoli labris sessitaverat, horum quoque labris insedisse videatur; in quibus autem cultiores ac comptiores esse voluerunt, ostenderint tamen, ne quid gravius dicam, se aliarum rerum quam deliciarum Latini sermonis intelligentiores fuisse: quid est, cur quisquam eorum de re, in
[ 391 ]
qua non multum studii posuerant, iudicium magni faciat? Boni iurisconsulti fuerint: nihil enim impedio: Latinitatis certe non admodum idonei existimatores fuerunt.
ou)d) a)/ra pws h)=n, ) En pa/ntess) e)/rgoisi dah/mona fw=ta gene/sqai. | Iliad. XXIII. 670. sq. Fr. |
Audacter, dicet aliquis, de talibus viris iudicas. Audacius ipsi de Tacito iudicarunt. Qui autem nos sumus, si omnes in unum conferamur, quicunque hac tempestate Latine loqui videmur, ut de scriptore sapientissimo, nato iis temporibus, quibus adhuc Romana lingua florebat, (plane enim floruit usque ad Hadrianum,) habito disertissimo aetatis suae, sequius iudicare audeamus? At aliter loquitur, quam aut Cicero aut Caesar. Credo: aliud enim dicendi genus adamarat. Ne Ciceronis quidem temporibus omnes, qui diserti habebantur, Ciceroniani erant. Multa in Cicerone Brutus, multa Calvus, multa Pollio, quaedam etiam Atticus non probabant. | Cf. dialog. de caus. corrupt. eloq. cap. 18. extr. Quinctilian. XII. 1. § . 22. et 10. § . 12. sqq. Cic. ad Att. XVI. 11. pr. Fr. |
At multis vocibus, multis loquendi generibus utitur, quibus vetustiores usi non erant. Primum quae hac in re culpa est? Non Cicero et multa novavit ipse et aliis, ut alia novarent, auctor fuit? Cuius est illud praeclare dictum? Quod Catoni licuit, id cur non liceat Varroni? Licet huc addas: Quod et illis et aliis licuit, cur non licuerit Tacito?
Nobis hodie minor eius rei licentia est, qui Latinam linguam non aliunde quam e libris petere possumus. Illi solutiores ac liberiores, quorum etiam nutrices Latine loquebantur. Deinde quis hodie pro certo affirmare audeat, cum tanta veterum scriptorum facta iactura sit, ea, quae quibusdam apud Tacitum nova videntur, non apud veteres quoque in usu fuisse? Si quis hodie in Germania aut in Polonia natus, qui Italiam nunquam vidisset, nunquam hominem Italum loquentem audiisset, paucos tantum quosdam libros Etrusco sermone scriptos legisset eosque utcunque intellexisset, et omnium vocularum, quae in eis legerentur, indicem confecisset, deinde incideret in aliquem Florentiae natum et educatum, qui inter cives suos disertissimus haberetur, et eum notare vellet tanquam male loquentem, quod quaedam diceret, quae ipse in illis paucis libris et in illo suo praeclaro indice non haberet, quis nostrum in tali spectaculo risum tenere posset? Atqui nihilo minor nostra stultitia est, qui in tanta veterum scriptorum disperditione, | Cf. adn. pag. 273. R. Fr. |
tam
[ 392 ]
longo temporum intervallo, tanta Latini sermonis oblivione et ignoratione, optimae notae scriptores damnare non veremur: quorum coqui et muliones multo melius quam omnes nos Latine et intelligebant et loquebantur. Sed hunc sermonem nimis in longum duci video. Ego vobis hoc omni adseveratione confirmo, multa in Tacito nova istis videri, quae ex ultima antiquitate repetita sunt, quaeque apud Catonem, Varronem, Sallustium, quaedam etiam apud Ciceronem ipsum leguntur; quaedam fortassis novata, sed ita ut elegantius non potuerint; quaedam parce ex Graeco fonte detorta, quibus oratio ipsius, tanquam modice asperso sale, suavissime condiatur. Et hoc quoque habet simile Thucydidis, in quo Graeci Critici quasdam voces antiquas, quasdam ab ipso cusas et novatas notant. Executus sum omnia, quae proposueram. Quodsi docui, et Tacitum in pulcerrimo argumento esse versatum, et frustra fidem illius in dubium vocari; neque debere nos absterreri ab eo legendo, quod iniquus Christianis fuerit; et puerile esse, quod quidam de obscuritate ipsius et asperitate conqueruntur; et desipere, qui eum male Latine locutum putant: quaeso obtestorque vos, ne oblatam vobis hoc tempore evolvendi praestantissimi scriptoris occasionem, frustra eam fortassis olim desideraturi, amittatis.
|
