Personae
Ha.
Unde redis nobis Vulcanus, qui Mercurius hinc abieras nobis?
Th.
Quos Vulcanos aut quos Mercurios mihi narras?
Ha.
Quia alatus videbare quum abires, nunc claudicas.
Th.
Sic a bello rediri solet.
Ha.
Quid tibi cum bello, homo quovis dama fugacior?
Th.
Spes praedae reddiderat fortem.
Ha.
Multum igitur refers manubiarum?
Th.
Imo zonam inanem.
Ha.
Tanto minus gravare sarcina.
Th.
Atqui sceleribus onustus redeo.
Ha.
Gravis profecto sarcina, si verum dicit Propheta, qui peccatum appellat plumbum.
Th.
Plus illic scelerum et vidi, et patravi, quam unquam antehac in omni vita.
Ha.
Ecquid igitur arridet vita militaris?
Th.
Nihil neque scelestius, neque calamitosius.
Ha.
Quid igitur in mentem venit istis, qui nummo conducti, nonnulli gratis, currunt ad
bellum, non aliter quam ad convivium?
Th.
Ego nihil aliud coniectare possim, quam illos agi malis furiis, seseque totos malo
daemoni ac miseriae devovisse, nec aliud, quam hic manes suos anticipare.
Ha.
Ita quidem videtur. Nam ad res honestas vix ullo pretio conduci queant. Sed expone
nobis, quomodo gestum sit praelium, et utro sese inclinarit victoria.
Th.
Tantus erat strepitus, tumultus, tubarum bombi, cornuum tonitrua, hinnitus equorum,
clamor virorum, ut neque videre potuerim, quid gereretur, adeo ut vix scirem ubi essem ipse.
Ha.
Unde igitur ceteri, qui ex bello veniunt, sic depingunt singula, quid quisque dixerit
aut gesserit, quasi nusquam non adfuissent otiosi spectatores?
Th.
Ego credo, istos mentiri splendide. In tentorio meo quid gestum sit, scio: quid in
praelio, prorsus ignoro.
Ha.
An ne hoc quidem scis, unde tibi venerit claudicatio?
Th.
Vix, ita me Mavors posthac male amet: suspicor aut saxo, aut equi calce laesum genu.
Ha.
At ego scio.
Th.
Scis? an tibi narravit aliquis?
Ha.
Non, sed divino.
Th.
Dic igitur.
Ha.
Quum fugeres pavidus, collapsus humi offendisti in silicem.
Th.
Dispeream, nisi rem acu tetigisti. Adeo verisimile est, quod divinasti.
Ha.
Abi domum, et uxori narra tuas victorias.
Th.
Illa mihi occinet haud suave encomium, qui nudus redeam.
Ha.
Sed unde restitues, quod rapuisti?
Th.
Iam pridem restitui.
Ha.
Cui?
Th.
Scortis, oenopolis, et iis, qui me vicerunt alea.
Ha.
Satis militariter. Par est, ut quod male partum est, peius dispereat. Verum a
sacrilegiis, opinor, temperatum est.
Th.
Imo illic erat sacrum nihil. Nec profanis parcitum est, nec fanis.
Ha.
Quo pacto sarcies?
Th.
Negant oportere sarciri, quod in bello commissum sit: iure fit, quod illic fit.
Ha.
Iure belli fortassis.
Th.
Tenes.
Ha.
At istud ius summa est iniuria. Te non patriae pietas, sed praedae spes pertraxit in bellum.
Th.
Fateor, et arbitror paucos illuc ire sanctiore proposito.
Ha.
Est aliquid insanire cum multis.
Th.
Concionator e suggesto pronunciavit, bellum esse iustum.
Ha.
Suggestum illud non solet mentiri. Sed ut iustum sit principi, non continuo iustum est tibi.
Th.
Audivi ex Rabbinis, quod licet sua cuique arte vivere.
Ha.
Praeclara ars, incendere domos, diripere templa, violare sacras virgines, spoliare
miseros, occidere innoxios.
Th.
Lanii conducuntur ad mactandum bovem; cur nostra ars reprehenditur, quod conducimur ad
mactandos homines?
Ha.
Non eras sollicitus, quonam esset migratura anima tua, si contigisset in bello cadere?
Th.
Non admodum. Bona spes habebat animum meum. Nam divae Barbarae me semel commendaram.
Ha.
Receperat illa tutelam tui?
Th.
Sic mihi visa est annuere capite aliquantulum.
Ha.
Quando isthuc tibi visum est? mane?
Th.
Non, sed a coena.
Ha.
Sed tum, ut arbitror, etiam arbores tibi visae sunt ambulare.
Th.
Ut hic divinat omnia! sed praecipua spes erat in divo Christophoro, cuius imaginem
quotidie contemplabar.
Ha.
In tentoriis? Unde illic divi?
Th.
Carbone pinxeramus illum in velo.
Ha.
Nimirum haudquaquam ficulnum, ut aiunt, praesidium erat carbonarius ille Christophorus.
Sed extra iocum; non video qui possis expiari a tantis flagitiis, nisi te conferas Romam.
Th.
Imo novi viam breviorem.
Ha.
Quam?
Th.
Ibo ad Dominicales; illic paullo transigam cum commissariis.
Ha.
Etiam de sacrilegiis?
Th.
Etiam si Christum ipsum spoliassem, ac decollassem etiam; tam largas habent
indulgentias, et auctoritatem componendi.
Ha.
Bene habet, si vestram compositionem Deus ratam habuerit.
Th.
Imo magis metuo, ne diabolus non habeat ratam. Nam Deus natura placabilis est.
Ha.
Quem tibi sacerdotem deliges?
Th.
Cui cognovero quam minimum esse frontis ac bonae mentis.
Ha.
Ne non habeant similes labra lactucas. Ab illo purus abibis ad corpus dominicum?
Th.
Quid ni? Posteaquam semel effudero sentinam in illius cucullam, ego me exoneravero
sarcina: ipse viderit, qui absolvit.
Ha.
Qui scis, an absolvat?
Th.
Scio.
Ha.
Quonam indicio?
Th.
Quia manus imponit capiti, admurmurans, nescio quid.
Ha.
Quid si reddat tibi omnia peccata tua, quum manum imponit, haec admurmurans: absolvo
te, ab omnibus benefactis, quae nulla in te comperio, et restituo te tuis moribus,
talemque dimitto, qualem accepi?
Th.
Viderit ille, quid dicat: mihi satis est, quod me credo absolutum.
Ha.
Sed isthuc tuo periculo credis. Fortasse non fuerit satis Deo, cui debes.
Th.
Unde tu mihi obvius, qui mihi conscientiam e serena nubilam redderes?
Ha.
Felix occursus. Bona avis est obvius amicus, qui bene moneat.
Th.
Nescio quam bona, certe parum suavis.
