MetamorphosesMachine readable text

Metamorphoses
By P. Ovidius Naso
Edited by: Hugo Magnus

Gotha (Germany) Friedr. Andr. Perthes 1892

Perseus Documents Collection Table of Contents

Funded by The Annenberg CPB/Project

Signa tubae dederant, cum carcere pronus uterque
emicat et summam celeri pede libat harenam.
Posse putes illos sicco freta radere passu
[655] et segetis canae stantes percurrere aristas.
Adiciunt animos iuveni clamorque favorque
verbaque dicentum: Nunc, nunc incumbere tempus!
Hippomene, propera! nunc viribus utere totis!
pelle moram, vinces! Dubium, Megareius heros
[660] gaudeat, an virgo magis his Schoeneia dictis.
O quotiens, cum iam posset transire, morata est
spectatosque diu vultus invita reliquit!
Aridus e lasso veniebat anhelitus ore,
metaque erat longe. Tum denique de tribus unum
[665] fetibus arboreis proles Neptunia misit.
Obstipuit virgo, nitidique cupidine pomi
declinat cursus aurumque volubile tollit.
Praeterit Hippomenes! Resonant spectacula plausu.
Illa moram celeri cessataque tempora cursu
[670] corrigit atque iterum iuvenem post terga relinquit.
Et rursus pomi iactu remorata secundi
consequitur transitque virum. Pars ultima cursus
restabat; nunc inquit ades, dea muneris auctor!
inque latus campi, quo tardius illa rediret,
[675] iecit ab obliquo nitidum iuvenaliter aurum.
An peteret, virgo visa est dubitare: coegi
tollere et adieci sublato pondera malo
impediique oneris pariter gravitate moraque.
Neve meus sermo cursu sit tardior ipso,
[680] praeterita est virgo: duxit sua praemia victor.

Dignane, cui grates ageret, cui turis honorem
ferret, Adoni, fui? nec grates inmemor egit,
nec mihi tura dedit. Subitam convertor in iram;
contemptuque dolens, ne sim spernenda futuris,
[685] exemplo caveo meque ipsa exhortor in ambos.

Templa, deum Matri quae quondam clarus Echion
fecerat ex voto, nemorosis abdita silvis,
transibant, et iter longum requiescere suasit.
Illic concubitus intempestiva cupido
[690] occupat Hippomenen, a numine concita nostro.
Luminis exigui fuerat prope templa recessus,
speluncae similis, nativo pumice tectus,
religione sacer prisca, quo multa sacerdos
lignea contulerat veterum simulacra deorum.
[695] Hunc init et vetito temerat sacraria probro.
Sacra retorserunt oculos; turritaque Mater
an Stygia sontes dubitavit mergeret unda.
Poena levis visa est. Ergo modo levia fulvae
colla iubae velant, digiti curvantur in ungues,
[700] ex umeris armi fiunt, in pectora totum
pondus abit, summae cauda verruntur harenae.
Iram vultus habet, pro verbis murmura reddunt,
pro thalamis celebrant silvas: aliisque timendi
dente premunt domito Cybeleia frena leones.
[705] Hos tu, care mihi, cumque his genus omne ferarum,
quod non terga fugae, sed pugnae pectora praebet,
effuge, ne virtus tua sit damnosa duobus.

ADONIS TRANSFORMED

Illa quidem monuit iunctisque per aera cygnis
carpit iter: sed stat monitis contraria virtus.

[710] Forte suem latebris vestigia certa secuti
excivere canes, silvisque exire parantem
fixerat obliquo iuvenis Cinyreius ictu.
Protinus excussit pando venabula rostro
sanguine tincta suo trepidumque et tuta petentem
[715] trux aper insequitur totosque sub inguine dentes
abdidit et fulva moribundum stravit harena.

Vecta levi curru medias Cytherea per auras
Cypron olorinis nondum pervenerat alis,
agnovit longe gemitum morientis et albas
[720] flexit aves illuc. Utque aethere vidit ab alto
exanimem inque suo iactantem sanguine corpus,
desiluit pariterque sinum pariterque capillos
rupit et indignis percussit pectora palmis.
Questaque cum fatis at non tamen omnia vestri
[725] iuris erunt dixit. Luctus monimenta manebunt
semper, Adoni, mei, repetitaque mortis imago
annua plangoris peraget simulamina nostri.
At cruor in florem mutabitur. An tibi quondam
femineos artus in olentes vertere mentas,
[730] Persephone, licuit: nobis Cinyreius heros
invidiae mutatus erit ? Sic fata cruorem
nectare odorato sparsit: qui tactus ab illo
intumuit sic ut fulvo perlucida caeno
surgere bulla solet. Nec plena longior hora
[735] facta mora est, cum flos de sanguine concolor ortus,
qualem, quae lento celant sub cortice granum,
punica ferre solent. Brevis est tamen usus in illo:
namque male haerentem et nimia levitate caducum
excutiunt idem, qui praestant nomina, venti.

Book 11

Book 11

Orphei mors.

Carmine dum tali silvas animosque ferarum
Threicius vates et saxa sequentia ducit,
ecce nurus Ciconum, tectae lymphata ferinis
pectora velleribus, tumuli de vertice cernunt
[5] Orphea percussis sociantem carmina nervis.
E quibus una, leves iactato crine per auras,
en, ait en hic est nostri contemptor! et hastam
vatis Apollinei vocalia misit in ora,
quae foliis praesuta notam sine vulnere fecit;
[10] alterius telum lapis est, qui missus in ipso
aere concentu victus vocisque lyraeque est
ac veluti supplex pro tam furialibus ausis
ante pedes iacuit. Sed enim temeraria crescunt
bella modusque abiit, insanaque regnat Erinys.
[15] Cunctaque tela forent cantu mollita, sed ingens
clamor et infracto Berecyntia tibia cornu
tympanaque et plausus et Bacchei ululatus
obstrepuere sono citharae: tum denique saxa
non exauditi rubuerunt sanguine vatis.

[20] Ac primum attonitas etiamnum voce canentis
innumeras volucres anguesque agmenque ferarum
Maenades, Orphei titulum, rapuere, theatri.
Inde cruentatis vertuntur in Orphea dextris
et coeunt ut aves, si quando luce vagantem
[25] noctis avem cernunt. Structoque utrimque theatro
ceu matutina cervus periturus harena
praeda canum est, vatemque petunt et fronde virentes
coniciunt thyrsos non haec in munera factos.
Hae glaebas, illae direptos arbore ramos,
[30] pars torquent silices. Neu desint tela furori,
forte boves presso subigebant vomere terram,
nec procul hinc multo fructum sudore parantes
dura lacertosi fodiebant arva coloni.
Agmine qui viso fugiunt operisque relinquunt
[35] arma sui, vacuosque iacent dispersa per agros
sarculaque rastrique graves longique ligones.

Quae postquam rapuere ferae cornuque minaci
divulsere boves, ad vatis fata recurrunt
Tendentemque manus et in illo tempore primum
[40] inrita dicentem nec quicquam voce moventem
sacrilegae perimunt. Perque os, pro Iuppiter! illud
auditum saxis intellectumque ferarum
sensibus in ventos anima exhalata recessit.

Te maestae volucres, Orpheu, te turba ferarum,
[45] te rigidi silices, tua carmina saepe secutae
fleverunt silvae, positis te frondibus arbor
tonsa comas luxit. Lacrimis quoque flumina dicunt
increvisse suis, obstrusaque carbasa pullo
naides et dryades passosque habuere capillos.
[50] Membra iacent diversa locis. Caput, Hebre, lyramque
excipis, et (mirum!) medio dum labitur amne,
flebile nescio quid queritur lyra, flebile lingua
murmurat exanimis, respondent flebile ripae.

Iamque mare invectae flumen populare relinquunt
[55] et Methymnaeae potiuntur litore Lesbi.
Hic ferus expositum peregrinis anguis harenis
os petit et sparsos stillanti rore capillos.
Tandem Phoebus adest morsusque inferre parantem
arcet et in lapidem rictus serpentis apertos
[60] congelat et patulos, ut erant, indurat hiatus.

Umbra subit terras et quae loca viderat ante,
cuncta recognoscit quaerensque per arva piorum
invenit Eurydicen cupidisque amplectitur ulnis.
Hic modo coniunctis spatiantur passibus ambo,
[65] nunc praecedentem sequitur, nunc praevius anteit
Eurydicenque suam iam tutus respicit Orpheus.

Non impune tamen scelus hoc sinit esse Lyaeus,
amissoque dolens sacrorum vate suorum
protinus in silvis matres Edonidas omnes,
[70] quae videre nefas, torta radice ligavit.
Quippe pedum digitos, in quantum est quaeque secuta,
traxit et in solidam detrusit acumina terram,
utque suum laqueis, quos callidus abdidit auceps,
crus ubi commisit volucris sensitque teneri,
[75] plangitur ac trepidans adstringit vincula motu:
sic, ut quaeque solo defixa cohaeserat harum,
exsternata fugam frustra temptabat; at illam
lenta tenet radix exsultantemque coercet,
dumque ubi sint digiti, dum pes ubi, quaerit, et ungues,
[80] adspicit in teretes lignum succedere suras,
et conata femur maerenti plangere dextra,
robora percussit: pectus quoque robora fiunt,
robora sunt umeri, porrectaque bracchia veros
esse putes ramos, et non fallere putando.