|
.1. Iam sol oceano laetus emerserat ac terras exhilaverat, toto coelo luce diffusa, cum nunciatur Gallonio juvenes stare ad januam duos quosdam, qui eum magnopere evocarent. Prodiit ille et nos una secum. Rogat quid velint. 2. At illi: " Currendum est tibi, inquiunt, in aedes Democriti, amicissimi tui, curandumque aut consolando, aut consilio, aut re ut eam illi aegritudinem adimas, quae misere eum arripuit. Nam neque coenavit heri vesperi, nec proxima superiore nocte potuit partem aliquam quietis accipere. Rogatus quid aegre sibi sit, non audet dicere; tantum suspirat, illacrimat. Tu fortasse, pro amicitia quae inter vos est, poteris ex eo tantae aegritudinis causas exculpere." 3. Quibus Gallonius, "Nunciate, inquit, Democrito, nos ibi mox adfuturos." Sed placuit Gallonio medicum arcessere et secum ad aegrotum adducere. Itaque venimus in aedes cujusdam Aristarchi, qui, ut Gallonius narrabat, magnum in medicis nomen habebat atque eum oppressimus contemplantem in speculo formam suam. 4. Ac simul ut Gallonium aspexit: "Quid tibi, ait, haec figura oris videtur? " "Pape, inquit, nimis lepida, nimisque nitida." "Quid corpus hoc? Vide ut est solidum, leve, succi plenum; ecquae est mulier digna ad hanc formam?" "Nulla, inquit Gallonius, sed missa isthaec face, et causam quae nos huc impulit, accipe. Venimus ut te ad aegrotum adducamus, ex animi aegritudine pene confectum, atque illum ut sanum facias." 5. "Perfacile istuc quidem est, repondet Aristarchus, sed non est mihi ocium in praesentia; nam promisi operas meas flamini magno Liberi patris, qui jam diu laborat stomachi vitio." Cui Gallonius, "Si est ita, inquit, ut dicis, in publica commoda peccem , si tibi molestus sim. Vale." 6. Postquam discessimus, quaerimus ex Gallonio num sanus sit necne, qui ad curandum insanum, eum adducendum curet, cujus caput Anticyris tribus sanari vix possit?| Hor., . 300: "Si tribus Anticyris caput insanabile numquam." |
Arrisit Gallonius ac: "Stultitia, inquit, in qua iste versatur, sane ridicula est atque faceta. Nam cum sit forma adeo, ut vidistis, enormi et inhonesta ut monstrum potius hominis dici possit quam homo, attamen Adonidi et Paridi praestare praedicat formam suam, omnesque se ultro sectari mulieres memorat. 7. Senem se esse oblitus, nihil eorum quae sunt adolescentium a se alienum existimat. Etenim amat, potat, cantat, saltat et, quo magis miremini, canus, varus, gibbus, bucculentus, breviculus, niger| Cf. Plaut., . 639-40: "Canum, varum, ventriosum, bucculentum, breviculum,/ subnigris oculis". |
, foetida anima cum sit, in contentione amoris multis praeclaris adolescentibus superior evadit, non aliis armis instructus nisi pecunia, quae cum aliis bonis, quae secum affert, genus largitur et formam. 8. Verum haec nota stultitiae multarum maximarumque virtutum excusatione defenditur. Nam est philosophus egregius, medicus, poeta, orator et si aegrotum, quo properamus, invisat, continuo morbi genus aperiat, curationem illi morbo aptam adhibeat." 9. Dum haec loquimur ac ridemus, aegri illius domum venimus. Intramus, videmus eum pallidum, moestum et in acerrima cogitatione defixum. Rogat Gallonius quid sit attonitus, quidve pallidus? "Quia, inquit, animi moerore conficior novo, incredibili, acerbo." 10. Rogat num magnum aliquod facinus patrasset, unde judicium poenamque metueret? Negat. Quaerit num aes alienum tam grande conflasset quod dissolvi non posset? Negat id quoque. Instat, num pro altero spopondisset, num incendio, naufragio, ruina rei familiaris damnum fecisset? "Nihil est horum," respondet. "Cedo, inquit Gallonius, quid est, quod te ita miserum habet?" 11. "Illud, ait, quod mihi senectutem instare jam sentio et, quod est consequens, mortem esse in propinquo. Haec cura tam alte mihi in animo insedit, ut extrahi nequeat. Ita eum acriter urget ut sedari non possit." 12. Tum Gallonius exclamat: "Abi hinc, quo dignus es, cum ista tua tam insulsa stultitia. Profecto, si de omnibus stultis qui ubique terrarum sunt, rex fiat, nemo antecedat, credo, tibi." "Nunc enimvero, excepit ille, adigis tu homo me ad insaniam. Tune insanire vocas, incommoda senectutis expendere| 'expendere', scripsi ('enpendere', ed). |
, necessitatem consequentis mortis horrere?" 13. At Gallonius: " Dic, inquit, mihi quid solicitudine ista curaque proficias? Num te propterea senectuti mortique surripias? Ut te excrucies, torqueas, ut miserorum miserrimum facias, ne minimam quidem senectuti mortique moram injicies, quin etiam utramque maturiorem efficies. Cur ergo gratis miser esse vis? Quin tu solicitudinem istam, quae te excruciat, omitte et dona praesentis cape laetus horae." 14. "Quid potest esse mihi laetum, excepit ille, exitum meum cogitanti? Me miserum, cum memini jam jam fore cum ego propius sim abfuturus a morte." "Quid si te, inquit Gallonius, mors antea quam senectus oppresserit? Cui enim est exploratum se ad vesperam esse victurum? " "Ut libet, inquit ille; quin si me audiet, jam veniet atque his angoribus animum exuet." "O dignum, Gallonius exclamat, cui crassae compedes impingantur. Quod metuis, cupis; quo solicitaris, inde finem solicitudinum speras. 15. Primum hoc expedi: utrum mortem in rebus bonis an in malis ducis? Si in bonis, quid metuis? Si in malis, quid eandem finem malorum facis? Non potest ea res numerari in malis, quae cetera etiam mala dissolvat. Ita me Iuppiter amat, ut tuarum miseret fortunarum et, quoniam tibi insaniendum erat, aliquod saltem stultitiae genus contigisset laetum, festivum, exhilaratum. Ita enim et tibi laetitiam quaereres et nobis ludos parares, non autem utrisque molestiam, ut nunc facis, afferres." 16. Tum ille: "Derides me?, inquit; quid? Tu solus ita es sapiens ut omni stultitia propemodum careas? Erras: nulla est sapientia tam magna quae omni prorsus administratione stultitiae vacet." 17. Cui Gallonius, "Ut istuc, inquit, tibi concedam, jam meae me stultitiae, cujusmodi ea sit in qua nunc versor, non poenitet, cum alios nequiori, molestiori saltem genere stultitiae implicatos aspiciam. At si pergis ineptus esse, non video qui modus, aut quis finis stultitiae tuae futurus sit. Etenim aegritudines alias dies adimit, haec quae de aetate praetereunte tibi aegritudo est, augescet quotidie magis et quantum tibi ad annos addetur, tantundem etiam ad istam tam ineptam molestiam accesserit." 18. Tum ille, "Sine, ait, me esse miserum, neque praeterquam quas isthaec aegritudo molestias habet, addas." "Quoniam, inquit Gallonius, tibi molesti intervenimus, geremus morem. Abibimus, at moneo ne me posthac accersiri jubeas; nam frustra jusseris ac, si miseriis delectaris, deos oro ut perpetuo sis miser."
|
